Đúng 27 phút sau, H quay lại, trên khuôn mặt thô ráp anh ta nở một nụ cười rất tươi, tay trái mang một túi ni lông màu đen, tay phải xách một chai màu xanh, chứa nước màu nâu, mùi hôi
Bà chủ người Trung, tên Liu Liang. “Tôi hình như trong số thuốc BVTV có cỗi nguồn từ Trung Quốc đó, có nhiều loại độc hại lắm. Nói nhiều, nói mãi, cũng chỉ mong người dân hiểu được một mà tự những loại thuốc không rõ nguồn cội kia thôi. Một chai thuốc nước 1,25 lít như chai nước ngọt này có giá 30 đồng tiền Trung. V. Theo Liu, bên chợ Trung có nhiều loại phun còn hiệu quả hơn những loại mà chúng tôi có, kể cả loại thuốc nước mua bằng can mà chúng tôi mới mua ở chợ bên kia cửa khẩu Sóc Giang.
Muốn mua bao nhiêu thì họ rót cho bấy nhiêu chứ kể chi là chai to chai nhỏ, họ cứ theo số tiền mà san, mà rót.
Người mua được người bán hướng dẫn miệng. Thuốc đóng gói trong nước ư? Tôi chưa dùng bao giờ nên chưa biết hiệu quả như thế nào! Tại xã Vị Quang, có tới 99% thửa ruộng được phun thuốc BVTV có xuất xứ từ Trung Quốc.
Tuy nhiên, vì không có được giấy thông hành nên tôi phải ở lại bên cánh cửa biên cương, chờ người bạn sang chợ mua thuốc. V. H mua về Chợ Tân Thanh không có cửa hàng bán thuốc BVTV ngoài ki ốt số 18. Chỉ biết là thuốc rất độc, không nên dùng. Đặc biệt, có loại màu nước đựng trong can, thấy cán bộ huyện bảo không được dùng thì cũng vận động bà con.
Mặt khác, nếu cán bộ có thấy dân dùng thì cũng chỉ nhắc nhỏm, vận động chứ không biết làm thế nào. Để mục sở thị, tôi được anh L. V. Rằng, loại này trị bệnh sâu, loại kia trị cỏ, tuốt đều hiệu quả ngay tức thì… Phun là chết! Đưa bà Liu xem những hình ảnh về các loại thuốc cấm lưu thông, cấm sử dụng trong nước, Liu khẳng định: “Những loại này chợ bên kia (Trung Quốc) có nhiều lắm
Hàng năm, người dân vẫn sang chợ biên giới mua thuốc BVTV của Trung Quốc về phun, thấy những loại thuốc đó dễ mua, rẻ, lại hiệu quả, nên cứ thế dùng. “Chai nước này là thuốc cỏ, là loại mà “phun đằng trước ngoảnh đầu lại đã thấy cỏ chết đằng sau”. Ki ốt này bên ngoài là một sạp hạt rau giống. Thực bụng, chúng tôi đâu có biết những loại thuốc kia là thuốc gì, cũng chẳng biết nó có độc hay không, nhưng tôi nghĩ chắc là độc nên cỏ mới chết nhanh như thế” - anh Lương Văn Bộ, trú tại thôn Nà Xo (xã Vị Quang), người vừa sang chợ Trung Quốc mua thuốc BVTV cho biết.
H nhanh nhảu: “Thuốc của anh đây, tôi mua tí là xong, tôi có xem giúp anh rồi, có 6 cửa hàng bán thuốc BVTV bên chợ đấy”. Bên đó, họ có cái bình chứa rất to. Tôi chẳng mang gì nên họ rót vào vỏ chai nước ngọt này đây” - H đưa chai nước lên nói thêm. Cũng chỉ sau đó ít giờ đồng hồ, loại thuốc độc không rõ xuất xứ, nhãn mác đó được đưa đi các cửa hàng thuốc BVTV trong nước để bán cho nông dân.
Lần theo đường đi của những loại thuốc này, chúng tôi đã đến cánh đồng xã Nà Sác, xã Sóc Hà - nơi có cửa khẩu Sóc Giang thuộc huyện Hà Quảng và được ông Nông Văn Bình cho hay, nhà ông cũng dùng thuốc BVTV sản xuất từ Trung Quốc, đặc biệt là loại thuốc được rót vào can. Rằng, một chai thuốc nước như chai nước ngọt này có thể phun cho hai mẫu ruộng hoặc nhiều hơn nếu muốn… Đã không ít người từ xuôi lên đây lấy thuốc BVTV của Trung Quốc về bán lại cho các đại lý.
“Nói là nói thế! Như thuốc trừ cỏ, phun đằng trước ngoảnh đầu lại đã thấy cỏ chết đằng sau, hiệu quả thế mà lại.
Cận cảnh chai thuốc BTVV đựng trong chai nước ngọt, được xem là loại thuốc rất độc Nhà nào cũng vậy, cứ cấy lúa, trồng màu là lại sang chợ Trung Quốc mua thuốc về phun, không cần biết thuốc đó độc hại như thế nào! Từ người dân đến ông thôn trưởng, bí thơ chi bộ, chủ toạ xã đều khẳng định.
Tiếp kiến truy nguồn cội, xuất xứ của những loại thuốc độc này, chúng tôi đã rời Cao Bằng về Lạng Sơn, thâm nhập chợ biên giới Tân Thanh. Chai thuốc BVTV cực độc không rõ nhãn mác mà L. Mà phun đằng trước cỏ chết đằng sau, thấy hiệu quả ngay tức khắc nên người dân vẫn đi mua về phun” - chủ tịch xã Vị Quang, bà Hoàng Thị Đức nói.
Chả có nhãn mác gì. H mới mua về H bảo, anh cứ yên tâm đứng đây đợi, nhanh như mua rau thôi mà! Nói rồi cái cơ thể nhỏ thó, thoăn thoát của anh khuất sau đám người hỗ tương giữa hai nước. Được biết, tại chợ Đồng Đăng (Lạng Sơn) có một bà chủ chuyên buôn thuốc BVTV có xuất xứ từ Trung Quốc với đủ các loại
Nhập chợ mua thuốc Mua thuốc BVTV - thuốc độc bên Trung Quốc dễ dàng vậy sao? Khỏi phải nghĩ suy lâu, anh Lý Văn Bông, một lái xe dọc biên thuỳ, người xã Vị Quang cho biết: Với màu nước thì có người xách chai, xách can, thậm chí đưa cả téc đựng xăng đi mua.
Bà chủ đó chuyên lấy hàng của Liu cung cấp cho các mối manh bán lẻ về xuôi, chỉ cần đặt hàng, kiểu dáng, sau một đôi giờ là có cả thùng to mang về.
Muốn mua bao nhiêu cũng được, chỉ cần để lại mẫu là mình đi lấy về cho”. Mua gì khó chứ mua thuốc BVTV thì dễ như gói bánh, gói đường, như mua xăng, mua rượu, muốn mua bao lăm cũng được! Ai cũng có thể sang chợ Trung để mua.
Còn những loại đóng gói, chẳng hiểu hiệu quả như thế nào song cũng có giá từ 10 - 20 đồng, tương đương với trên 30 đến 60 nghìn tiền Việt. Bà Bế Thị Thúy - Trạm trưởng Trạm BVTV huyện Hà Quảng nói: Đúng là những hộ dân phía biên cương dùng thuốc BVTV của Trung Quốc nhiều lắm, đặc biệt là những loại thuốc không rõ thành phần độc hại.
Những loại thuốc mà họ phun, đa phần không có nhãn mác, xuất xứ, có loại dạng bột, dạng chai lọ và có cả loại được đựng bằng can, đong bằng lít… mặc dù, trong số những loại thuốc kia, có cả thuốc cực độc, cấm lưu thông, cấm dùng.
Chị Hoàng Thị Uyên cũng cho rằng, không riêng gì chị mà bên giáp biên cương và hầu hết các xã biên cương huyện Thông Nông người ta đều dùng, song bản thân chị và hầu hết người dân nơi đây không ai đọc được chữ Trung nên không biết thuốc đó độc hại thế nào, người bán bảo sao về làm vậy. Trong vai một người có nhu cầu mua thuốc BVTV về xuôi buôn, chúng tôi được bà Liu nhiệt thành tiếp thị với quờ các loại thuốc BVTV bên nước mình.
Một số loại thuốc BVTV khác do L. Đựng bằng can, đong bằng lít Ông Lương Văn Kiếm - Trưởng thôn Phja Bủng (xã Vị Quang, huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng) cho biết: Ở cái làng này có hàng trăm ha đất lúa, ngô, lạc.
Thuốc BVTV xuất xứ từ Trung Quốc có thực sự hiệu quả? Những loại thuốc đó có tác động đối với môi trường và sức khỏe như thế nào? Không ai biết, cán bộ thuộc Trạm BVTV huyện cũng không biết. Cũng theo anh Bông, loại màu nước được bán bằng lít, không rõ nhãn mác là thuốc cực độc, nghe nói có chứa chất gây ung thư, gây hoại tử nếu dính vào vết thương, và người nào hít nhiều khi sinh con, con cái sẽ thiếu tay, thiếu chân như chất độc màu da cam, song đó lại là loại thuốc bán chạy nhất trong các cửa hàng bán thuốc BVTV bên chợ Trung Quốc.
H - một người dân xã Vị Quang đưa đến chợ Bình Máng - Trung Quốc, bên kia cửa khẩu Sóc Giang. Khi hỏi, thuốc này chuyên chở về Việt Nam bằng con đường nào? Liu đáp, “mang đi đường to đó, bỏ vào túi, không bị kiểm soát đâu”. Chỉ cần có giấy thông hành để qua cửa khẩu và có tiền để mua thuốc. Chỉ một cái gật đầu, Liu có thể đóng cửa để về nước và chỉ 1 tiếng sau đã mang theo cả một thùng thuốc độc.
